geplaatst op donderdag 10 augustus 2023 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Na de overdracht van de geest van Elia op Elisa aan het begin van het tweede Koningenboek (2,1-18) volgen twee kleine verhalen die de exegetische gemoederen flink bezighouden. Eensdeels omdat het om twee opmerkelijke wonderen gaat, anderdeels omdat de twee wonderen sterk met elkaar contrasteren (2,19-22 en 2,23-25). Het grootste struikelblok vormt echter het tweede, huiveringwekkende wonderverhaal waarin Elisa knapen die de spot met hem drijven vervloekt, nog wel in de naam van JHWH, waarna twee berinnen maar liefst tweeënveertig van hen openrijten (2,23-25).

Mijn lezing van dit verhaal vindt u in de bijlage. Voor de Engelse versie, zie 'The First Deeds of Elisha: Two Miracles - 2 Kings 2,19-25', NTT Journal for Theology and the Study of Religion 77/3 (2023), 159-176.

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 10 juni 2023 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Voor de feestbundel voor prof. dr. Joep Dubbink schreef ik het artikel 'Wie is Jhwh? Wie is God? Een bijbels-theologische kijk op 2 Koningen 4,8-37', in: Nico Riemersma et al. (red.), Van God gesproken: Opstellen over bijbelse theologie aangeboden aan Joep Dubbink (ACEBT.SS, 19), Amsterdam: SHA 2023, 137-149.

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 11 mei 2022 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Tussen Hemelvaart en met en na Pinksteren wordt in de zondagse liturgie uit het boek Ruth gelezen. Ik schreef daar in 2012 een artikel over: De krachten gebundeld. Opbouw, motiefwoorden en theologie van het boek Ruth, Interpretatie 20/3 (2012), 34-37, dat je op mijn website kunt vinden. Ik voeg daar nu een andere bijdrage aan toe: Het boek Ruth: kanttekeningen en kerngedachten, bedoeld voor de prediking. Je vindt hem in de bijlage hieronder.

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 11 mei 2022 in de categorie Oude Testament (artikelen)

In Elia & Elisa (ACEBT 35), Amsterdam: SHA 2022 kreeg Bob Becking, die in 1992 zijn inaugurele rede hield over de dodenopwekking door Elisa (2 Kon. 4) gelegenheid om te reageren op mijn artikel in ACEBT 35, waarna de redactie mij om een reactie vroeg. Een korte reactie vindt u in het cahier zelf (pag. 45-49). Ik schreef ook een uitgebreide reactie. Die vindt u in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op zondag 01 mei 2022 in de categorie Oude Testament (artikelen)

In Elia & Elisa (ACEBT 35), Amsterdam: SHA 2022 kreeg Bob Becking, die in 1992 zijn inaugurele rede hield over de dodenopwekking door Elisa (2 Kon. 4) gelegenheid om te reageren op mijn artikel in ACEBT 35, waarna de redactie mij om een korte reactie vroeg. Mijn uitgebreide reactie verschijnt op de dag van de presentatie van de bundel, op woensdag 11 mei.

Open PDF bestand

geplaatst op zondag 01 mei 2022 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Recent verscheen er een nieuw Amsterdamse Cahier, nr. 35, over Elia en Elisa. Deze verhalen over twee buitengewoon intrigerende mannen Gods staan precies in het midden van de twee Koningenboeken.
In mijn proefschrift schreef ik over de dodenopwekking door Elia. In ACEBT 35 (2022), 21-34 schreef ik over de dodenopwekking door Elisa, en wel van de zoon van de Sunamitische (2 Kon. 4:32-35).

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 09 maart 2022 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Binnenkort, in mei 2022, verschijnt er eeen Amsterdams Cahier over Elia & Elisa (ACEBT 35). Ik schreef daarvoor een artikel dat zich richt op de dodenopwekking door Elisa (2 Koningen 4,32-34), maar keek ook naar andere elementen, waaronder de wijze waarop de Godsman Elisa in dit verhaal wordt gekarakteriseerd. Daarover gaat dit artikel. 

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 21 december 2021 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Vanaf oktober 2019 ben ik bezig geweest met het bijbelboek Exodus. De reden: de uitgave van een ACEBT-nummer over Exodus. Daarna heb ik me intensief beziggehouden, getriggerd door een artikel van Gert Kwakkel, met wat wel het Sinai-verbond wordt genoemd in Exodus 19-24. Dit artikel gaat in op de opbouw van deze hoofdstukken. Maar voor de compositie is het noodzakelijk om verder te kijken dan alleen naar Exodus 24.

Het artikel 'De afbakening, delen en opbouw van Exodus 19:1-31:18' verscheen in NTT Journal for Theology and the Study of Religion 76/1 (2022), 42-60. U vindt het in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op maandag 12 april 2021 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Het thema 'verbond' heeft al vanaf de tijd van het Conciliair Proces mijn aandacht. Eerder schreef ik over het verbond in Jeremia 31,31-34 (2011), in Exodus 19,3-8 24,3-8 en 34,10-28 (2020), in Exodus 19,6a (2020) en recent over Ezra 10,1-44 (2021), ik voeg daar nu een nieuw artikel aan toe: 'Net zo trouw als Abraham: De plaats van Nehemia 10:1 (MT) in de context'. De reden: Nehemia 10:1 kent een afwijkende formulering die alleen hier voorkomt, niet: kārat berît, maar: kārat 'ămānâ. Het artikel verscheen in Kerk en Theologie 72/2 (2021), 170-182. 

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 20 maart 2021 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Deze week kwam Joep Dubbink (red.), Ezra & Nehemia (ACEBT 34), Amsterdam: SHA 2021 uit. Ik schreef daarin een artikel over de enige plaats in het boek Ezra waar het woord berît voorkomt, dat in onze taal vaak met 'verbond' wordt weergegeven. De titel van mijn bijdrage luidt 'Berît in Ezra 10,1-44'. U vindt het op pag. 45-55 van dit cahier.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 09 juli 2020 in de categorie Oude Testament (artikelen)

De laatste zin van de boodschap die Mozes aan het volk Israël in Exodus 19,4-6a moet overbrengen: ‘U zult mij een koninkrijk van priesters en een heilige natie zijn' (v. 6a) mag aan het volk dan een indrukwekkende toekomst in het vooruitzicht stellen, de zin vormt desondanks een van de meest lastige van het boek Exodus. Het vers mag met recht een crux interpretum genoemd worden. Ik schreef er een artikel over in Collationes 50/2 (2020), 157-176. De context, in het bijzonder de parallelle passage, 20,22-26 is van groot belang voor het verstaan van dit vers. 

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 14 april 2020 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Het thema van het verbond heeft sinds het Conciliair Proces mijn aandacht. Ik schreef in 2011 een artikel over het Nieuwe Verbond in Jeremia 31,31-34 (dat verscheen in Nederlands Theologisch Tijdschrift 65/2 (2011), 137-148), en nu een artikel over dat verbond in het boek Exodus (19,3-8; 24,3-8; 34,10-28) dat het Sinai-verbond wordt genoemd.
In dit artikel dat in Kerk en Theologie 71/1 (2020), 153-166 verscheen, wil ik laten zien dat er er niet van één Sinaiverbond gesproken kan worden, maar dat het er in 19,3-8, 24,3-8 en 34,10-28 drie zijn. Maar ik begin met een pleidooi om het woord 'berît' niet met 'verbond', maar met 'commitment' te vertalen. 

Nader onderzoek noopte mij om het artikel op één groot en een aantal kleine puntjes te veranderen. Ook de foutjes heb ik er nu (2 oktober 2020) uitgehaald.

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 08 februari 2020 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Vanaf de Veertigdagentijd tot en met Pinksteren 2020 wordt in de kerk uit het bijbelboek Exodus gelezen. Voor ons als ACEBT-redactie een goede gelegenheid om een Amsterdamse Cahier over dit bijbelboek uit te brengen.
Het boek is donderdag 6 februari 2020 verschenen. Het kost € 19,75 (zonder portokosten). Het is te bestellen via: info@societashebraica.nl.
In het bijgaande pdf.bestand vindt u de inhoudsopgave, het Woord vooraf, en abstracts (=Engelse samenvattingen van de artikelen).

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 04 januari 2020 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Over de literaire structuur van het boek Exodus bestaat onder de onderzoekers bepaald geen overeenstemming. De reden daarvan is dat de commentatoren hun criteria op grond waarvan ze het boek indelen, niet bekendmaken of slechts één criterium hanteren, en wel dat van de geografische aanduidingen in het boek, met voorbijgaan aan andere.
In bijgaand artikel hanteer ik vijf criteria, in de hoop daarmee een voorstel voor de macrostructuur van het boek te hebben gedaan dat op instemming van anderen kan rekenen. Het voorstel leidt tot verrassende bijbels-theologische inzichten die te vinden zijn aan het slot van mijn bijdrage.

Ik heb het artikel opgedragen aan prof. dr. Niek Schuman (1936-2018).

'De literaire structuur van het boek Exodus: Een nieuw voorstel' vormt het openingshoofdstuk van Amsterdamse Cahiers dat in zijn geheel over het bijbelboek Exodus gaat [ACEBT 33 (2020), 1-19].

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 03 oktober 2018 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Op donderdag 4 oktober werd - naar het zich laat aanzien - het laatste Amsterdamse Cahier voor Exegese van de Bijbel en zijn Tradities gepresenteerd. Dat gebeurde op een bijeenkomst van de Societas Hebraica Amstelodamensis, op de VU in Amsterdam. Dit tweeëndertigste cahier gaat over 'De twaalf kleine profeten', onder redactie van prof. dr. Klaas Spronk.

Ik schreef voor dit laatste nummer een verhaal over het boek Jona. De titel
van mijn bijdrage luidt: 'Op zoek naar de kern van het boek Jona'. 

Open PDF bestand

geplaatst op maandag 26 februari 2018 in de categorie Oude Testament (artikelen)

In februari 2018 verscheen in Schrift een kleurrijk themanummer over het Heilige Land. Ik schreef op verzoek het verhaal waarin voor het eerst over de èrèts gesproken wordt als het land (Kanaän). Dat verhaal staat in Genesis 11,27-13,18. Het is God die tegenover Abraham over dat land begint. De titel luidt: 'Het land dat God aan Abraham liet zien' (Genesis 11,27-13,18), in: Schrift 50/1 (2018), 6-12.

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 17 februari 2015 in de categorie Oude Testament (artikelen)

In het leerhuis dat ik geef over bidders in het Oude Testament zijn we recentelijk bezig geweest met 'het gebed van David' in Psalm 17.
Dit gebed kent een aantal tekstproblemen. In dit artikel bespreek ik er drie. Ook de structuur van de psalm vraagt om bespreking, omdat ook dat voorwerp is van veel discussie onder de uitleggers.
Ik stuitte in mijn onderzoek op een opvallende relatie met Rechters 3,12-30, die ik graag aan de lezer ter beoordeling voorleg.

Open PDF bestand

geplaatst op maandag 30 december 2013 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Ellen van Wolde hield in oktober 2010 een verrassende inaugurele rede over het beginvers van de Bijbel (Genesis 1,1). Daarin ontkent ze dat het hebreeuwse werkwoord bara 'scheppen' zou betekenen. Met 'scheiden' moet je het volgens haar weergeven. In Interpretatie 18,7 (2010), 30-31 gaf ik een reactie op haar leesvoorstel.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 25 juli 2013 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Wie vraagt: 'Waar gaat het boek Ruth over?' krijgt van mij dit antwoord: 'Ruth gaat over kracht, over krachtige vrouwen als de Moabitische Ruth en de Judese Nöomi, en een krachtige man, Boaz, over vrouwen die initiatief nemen en risico's durven lopen, over God en mensen die trouw zijn aan elkaar.'
Dit artikel verscheen in Interpretatie 20,3 (2012), 34-37.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 25 juli 2013 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Eindeloos kunnen mensen bezig zijn met hun genealogie. De interesse voor de bijbelse genealogie is een stuk minder. Bij het bijbellezen worden ze meestal overgeslagen. Ook hier is het zaak om op de afwijkingen te letten. Zie in Genesis 5 met name Henoch en Noach.
Dit artikel verscheen in Interpretatie 19,5 (2011), 22-24.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 16 mei 2013 in de categorie Oude Testament (artikelen)

Gaat het in Jeremia om een compleet nieuw verbond of om vernieuwing van het verbond? Dit artikel, dat in Nederlands Theologisch Tijdschrift 65,2 (2011), 137-148, verscheen, beargumenteert dat de interpretatie van een compleet nieuw verbond de voorkeur verdient. Het nieuwe verbond wordt gesloten na de dagen, waarin God zijn tora in het binnenste van de Israëlieten heeft gelegd (31:31). Omdat een verbond twee partners veronderstelt, in dit geval JHWH en zijn volk, bestaat het nieuwe ook uit twee elementen: 1) De Israëlieten zullen niet langer elkaar leren: 'Kent de Heer', 2) JHWH zal niet langer de zonden van Israël gedenken. 

Open PDF bestand