geplaatst op woensdag 22 mei 2024 in de categorie Recensies

Op woensdag 15 mei 2024 promoveerde Maurits J. Sinninghe Damsté aan Tilburg University, met prof. dr. Bart Koet en prof. dr. Archibald van Wieringen als zijn promotores, op een proefschrift met de titel 'Questions in Luke 1:5-2:52. Their Function in the Communication between the Text-Internal Author and the Text-Internal Reader'. In de bijlage vindt u een recensie van mijn hand. 

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 26 maart 2024 in de categorie Recensies

Aan het begin van de Stille Week las ik het boek van Ruben van Wingerden, 'Romeinse kruisiging' dat begin maart verscheen, en in Utrecht aangeboden werd aan de decaan van de Tilburg School of Catholic Theology, Karim Schelkens.
De auteur wordt al langere tijd geboeid door het kruis. Zo promoveerde hij in 2023 promoveerde hij op een studie over kruisdragen: Martyrdom and Metaphor: Cross-bearing Interpretations in Early Christianity'.
Mijn recensie van 'Romeine kruisiging (Zutphen 2024) vindt u in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 31 januari 2024 in de categorie Recensies

Eep Talstra heeft met 'De bijbel als biografie van God en mensen' (Amsterdam 2024) een belangrijk en uitdagend boek geschreven heeft. Een boek waarvan je mag hopen dat er flinke discussie over ontstaat, niet in het van minst vanuit de niet-bijbelwetenschappen. Maar ook de bijbelwetenschappen zullen behoefte hebben om hierop te reageren.
Ik schreef een recensie (die u hieronder kunt vinden), het debat met hem openend. 

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 24 augustus 2023 in de categorie Recensies

Je zou denken dat zo langzamerhand wel alle thema's en aspecten van het Lucasevangelie in een (wetenschappelijke) monografie besproken zijn. Dat dat niet het geval is, blijkt wel uit dit boek van Alexander P. Thompson, waarin de herkenning (‘recognition') centraal staat die zo'n belangrijke rol speelt in het slothoofdstuk, Lucas 24. Aristoteles duidt de herkenning (ἀναγνώρισις) als een van de drie plot-technieken.

De titel van het boek luidt: Recognition and the Resurrection Appearances in Luke 24 (BZNW 255), Berlin/Boston 2023. Ik schreef een recensie die u in de bijage vindt.

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 17 maart 2023 in de categorie Recensies

Johannes de Doper blijft een buitengewoon boeiende figuur. Ik ben duidelijk niet de enige die deze opvatting is toegedaan. Met regelmatig verschijnen er studies over deze voorloper van Jezus. Recent publiceerde Christina Michelsen Chaucot een boek over hem, onder de titel 'John the Baptist as a Rewritten Figure, waarin ze aandacht besteedt aan de Johannes de Doper uit Lucas 3,1-20. Haar boeiende hypothese: Lucas herschrijft het verhaal van Marcus en Matteüs over Johannes de Doper.
Mijn recensie verscheen in Kerk en Theologie 73/3 (2022), 313-315.

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 23 december 2022 in de categorie Recensies

Gender is 'in' tegenwoordig. Peter-Ben Smit houdt zich al langere tijd bezig met gendervormen in het Nieuwe Testament. Hij schreef recent een boekje daarover onder de titel 'Mannen in Marcus: Gender in de oudste biografie van Jezus' (Amsterdam 2022). Ik recenseerde het voor Collationes (52/4 (2022), 471-472).

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 05 juli 2022 in de categorie Recensies

Het is lang geleden dat ik een dogmatisch boek gelezen heb. Een vriend van mij had het boek gelezen, hij sprak er positief over in onze vriendenclub (we studeerden in de zeventiger, begin tachtiger jaren theologie aan de VU, dezelfde universiteit waar Martien Brinkman heeft gestudeerd), op grond waarvan ik besloot om het boek aan te schaffen en te lezen. Na lezen wist ik weer, waarom dogmatisch werk me steeds minder is gaan boeien. Er wordt over alle grote geloofswoorden gesproken en gedaan alsof je buiten de Bijbel om deze woorden, zo los, zonder enig verband, kunt hanteren. Dan lees ik toch liever de bijbelverhalen, waarin God zich heel wat spannender manifesteert dan in het boek van Brinkman gebeurt.

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 18 juni 2022 in de categorie Recensies

Bezig met de luidruchtige nederdaling van God op de Sinai in Exodus 19, een verhaal dat uitloopt op Mozes c.s. die de God van Israël te zien krijgt, beter gezegd, zijn voeten (Exodus 24), las ik in Trouw van het verschijnen van het nieuwste boek van Francesa Stavrakopoulou waarin ze laat zien hoe lichamelijk er in de Hebreeuwse Bijbel over God gesproken werd. Direct aanschaffen, zei ik, benieuwd naar wat zij hierover te zeggen zou hebben. In de bijlage een recensie, en meer dan dat, een poging om het belang van dit boek uit te leggen.

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 08 april 2022 in de categorie Recensies

Op woensdag 9 februari 2022 promoveerde Marc Visser op een proefschrift over het pars pro toto-motief in het werk van Frans Breukelman. Marco Visser laat zien dat het begrip bij Breukelman bepaald niet eenduidig is. Die opvatting lijkt mij door te werken, als Visser zelf deze figuur wil hanteren voor de knecht des Heren in de Tweede Jesaja. De bespreking van zijn proefschrift vindt u hieronder. 

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 16 juni 2021 in de categorie Recensies

In Nederland is lange tijd weinig aandacht geweest voor het wonder. Dat lijkt nu te gaan veranderen. Dit jaar verscheen een themanummer van Theologia Reformata (63/4 [2021]) over het wonder. En vorig jaar publiceerde Stephan de Jong een boekje over het wonder, waarin hij nagaat hoe in de loop van de geschiedenis over het wonder is gesproken. De titel van zijn boekje luidt: 'Een kleine geschiedenis van het wonder (Middelburg: Skandalon 2020). Ik schreef voor het Vlaamse tijdschrift Collationes (51/2 [2021], 231-232) een recensie.

Open PDF bestand

geplaatst op maandag 10 mei 2021 in de categorie Recensies

In de tachtiger jaren van de vorige eeuw publiceerde Jan Engelen, jarenlang docent aan de iPABO in Amsterdam/Alkmaar, regelmatig, zowel over het Oude Testament (Genesis en 1 Samuël), als ook over het Nieuwe Testament (Matteüs en Johannes), nu heeft hij de pen opnieuw ter hand genomen. Over zijn nieuwste boek 'Het Evangelie van Marcus, het verhaal' kan ik niet erg enthousiast worden. 

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 10 maart 2021 in de categorie Recensies

Op woensdag 10 maart 2021 promoveeerde Hans Lammers aan Tilburg University op een boeiend proefschrift over oudtestamentische citaten in het Marcusevangelie. De volledige titel van zijn proefschrift luidt: "Have You Not Read This Scripture?" Memory Variation and Context-Based Modification in the Old Testament Quotations in the Gospel of Mark.
Zijn twee belangrijkste conclusies vindt de lezer direct in de (onder)titel: (1) Als de auteur citeert, dan doet hij dat vaak uit zijn hoofd. (2). Marcus past zijn citaten vaak aan ter ondersteuning van zijn visie op Jezus.
Mijn recensie van zijn dissertatie vindt u in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 27 februari 2021 in de categorie Recensies

Ik las het proefschrift van Marco Rotman, waarop hij op maandag 13 mei 2019 aan de VU in Amsterdam promoveerde. De titel van zijn dissertatie luidt: The Call of the Wilderness: The Narrative Significance of John the Baptist's Whereabouts. Het proefschrift verscheen in 2020 in de serie CBET 96 bij Peeters in Leuven (ISBN 978 9042 9403 76). Prijs: € 68.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 17 december 2020 in de categorie Recensies

Voor Interpretatie 22/2 (2014), 46 schreef ik in 2014 een recensie van het vuistdikke boek (1084 pagina's!), dat Ruben Zimmermann redigeerde: Kompendium der frühchristlichen Wundererzählungen. Band 1 Die Wunder Jesu, Gütersloh 2013. U vindt mijn recensie in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op woensdag 09 december 2020 in de categorie Recensies

Recent bracht Joel B. Green een nieuw boek uit: 'Luke as Narrative Theologian', dit keer bij de prestigieuze uitgever: Mohr Siebeck (Tübingen). Het is een verzamelbundel met daarin een twintig artikelen die allemaal al een keer elders zijn verschenen. Twee daarvan heeft hij bewerkt, de andere niet. Niet alle essays mogen dan even verrassend zijn, al met al is het wel een bundel die ik met plezier gelezen heb. Mijn recensie vindt u in de bijlage. 

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 01 december 2020 in de categorie Recensies

In juni 2019 promoveerde Gerard van Zanden aan de VU, Amsterdam, bij prof. dr. Rinse Reeling Brouwer, op wat Van Zanden noemt 'het bijbels-theologisch project van Frans Breukelman'.
Een recensie van zijn proefschrift vindt u in de bijlage. 

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 29 oktober 2020 in de categorie Recensies

Eerder verschenen er in het Nederlands taalgebied twee studies naar de historische Jezus, een van Fik Meijer (2015) en een van Cees den Heijer, (2017). Henk Bakker voegt daar nu een nieuw boek aan toe onder de titel 'Jezus: Reconstructie en revisie'. Maar wat voegt hij daar nu echt aan toe? Ik schreef een recensie over dit boek. U vindt hem hieronder. 

Open PDF bestand

geplaatst op maandag 08 juni 2020 in de categorie Recensies

Op 1 juni 2019 overleed Karel Deurloo, één van de meest bevlogen oudtestamentici van de afgelopen halve eeuw in Nederland. Zijn manier van lezen was verrassend, actueel en inspirerend.

Joep Dubbink, hoogleraar Bijbelse Theologie op de Dirk Monshouwerleerstoel aan de Vrije Universiteit, bij Deurloo gepromoveerd, schreef een boekje over leven, loopbaan en werk van zijn leermeester. Voor mijn recensie van 'De tekst mag het zeggen: Bijbellezen volgens Karel Deurloo' zie de bijlage.  

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 15 mei 2020 in de categorie Recensies

Het onderzoeksproject 'Parables and the Parting of the Ways' (2014-2020) kent vooral Engelstalige publicaties, maar in februari verscheen er ook een Nederlandstalige publicatie, getiteld 'Parabels: Onderricht van Jezus en de rabbijnen'. Het project volg ik al langere tijd (o.a. via de website van het parabelproject), met aandacht en plezier, maar dit boek is me nogal tegengevallen. Mij leverde het niet veel nieuws op. Mijn recensie vindt u in de bijlage.

Open PDF bestand

geplaatst op donderdag 30 januari 2020 in de categorie Recensies

Binnenkort staat het boek Exodus op het Oecumenisch Leesrooster, gedurende de Veertigdagen- en de Paastijd, om precies te zijn vanaf zondag 9 februari t/m zondag 31 mei 2020. Recent zijn over dit bijbelboek verschillende boeken verschenen. Ik redigeerde zelf een bundel exegetische artikelen over Exodus (zie blog 8 februari 2020 op de website). Skandalon bracht een boek uit van Jonathan Sacks, onder de titel 'Exodus, boek van de bevrijding'. Mijn recensie van het boek treft u in de bijlage aan.

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 22 oktober 2019 in de categorie Recensies

Andrew W. Pitts schreef een boeiend boek over het genre van Lucas-Handelingen, waarin hij een interessant voorstel (acht criteria) doet om onderscheid te maken tussen biografie en geschiedschrijving, maar of hij het probleem in zijn boek nu heeft opgelost, vermag ik te betwijfelen.  

Open PDF bestand

geplaatst op dinsdag 08 oktober 2019 in de categorie Recensies

Arie Zwiep publiceerde in juni van dit jaar een nieuw boek over een verhaal waarmee hij al vanaf 2004 professioneel bezig is: Marcus 5,21-43 en par. Het boek draagt als titel 'Jairus's Daughter and the Haemorrhaging Woman'. Waar dit verhaal meestal benaderd wordt aan de hand van een of twee methoden, bekijkt Zwiep het verhaal vanuit tal van kanten (diachronisch en synchronisch): tekstkritisch, filologisch, traditiekritisch, oral historisch, redactiekritisch, vormkritisch, structuuranalytisch, narratief analytisch en intertextueel. Aan het slot maakt hij de balans op. Mijn recensie van dit boek vindt u in de bijlage. 

Open PDF bestand

geplaatst op zaterdag 02 augustus 2014 in de categorie Recensies

Het hart van de bijbelse theologie van Frans Breukelman klopt in het tweede deel van zijn 'Bijbelse Theologie: in zijn studie 'Debharim' (BT II,1) en in 'Sjemot' (BT II,2).
Frans Breukelman zag het als zijn opdracht om in dit tweede deel de structuur van de bijbelse theologie zo nauwkeurig mogelijk te tekenen. Vier grondwoorden achtte hij voor die structuur bepalend: sjemot (namen), debharim (woorden/daden), jamim (tijd) en haèrets tachta ha-sjamaïm (plaats: de aarde onder de hemel). In het eerste deel komt het eerste grondwoord aan de orde, in het tweede deel de andere drie. 

Een recensie van BT II,2 schreef ik voor Interpretatie 18,8 (2010), 25-27.

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 01 augustus 2014 in de categorie Recensies

Al langere tijd is er wetenschappelijke aandacht voor de relatie tussen bijbelverhalen en beelden die naar die bijbelverhalen verwijzen, Anne-Marie Bos voegt daar in haar dissertatie Elijah Looked and Behold .... Biblical Spirituality in Pictures nog een derde aspect, dat van de spiritualiteit aan toe. Het gaat haar om de relatie tussen bijbelverhaal, beeld en spiritualiteit. Of anders gezegd, het gaat haar om het verhaal van een relatie tussen een mens en zijn God, op verschillende manieren gevisualiseerd, dat spiritueel een beroep doet op de toeschouwer.

Ik schreef een recensie van dit proefschrift in Interpretatie 20,5 (2012), 28-29. 

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 01 augustus 2014 in de categorie Recensies

Het proefschrift van Helene Wuhrer past in de lijn van veel exegetische proefschriften. Het bespreekt een thema dat in een bijbelboek aan de orde komt. In dit geval gaat het over het (gezaghebbend) ‘spreken van God' in het tweede boek van Lucas, in Handelingen der Apostelen. Ook in letterlijke zin is het een ‘theologisch' proefschrift. Dat lijkt te passen binnen een trend, zeker binnen het Lucas-Acta onderzoek, om aandacht te schenken aan de rol van God in deze verhalen.

Voor Interpretatie 22,1 (2014), 32-33 schreef ik een recensie van dit proefschrift.

Open PDF bestand

geplaatst op vrijdag 01 augustus 2014 in de categorie Recensies

Op vrijdag 7 juni 2013 verdedigde Myriam Klinker-De Klerck haar proefschrift aan de Theologische Universiteit (Broederweg) te Kampen, waaraan zij zelf verbonden is als docente Nieuwe Testament en nieuwtestamentisch Grieks. Voorwerp van onderzoek zijn de praktische/morele - zelf spreekt zij van ‘ethische' - richtlijnen in 1 Timoteüs en Titus naast die inzake de man-vrouw verhouding in 1 Korintiërs.

Voor Interpretatie 21,5 (2013), 28-29 schreef ik een recensie van dit proefschrift.

Open PDF bestand